Miasta Hanzeatyckie w Niemczech

Miasta Hanzeatyckie w Niemczech stanowią atrakcję dla turystów. Każde z nich oferuje coś niepowtarzalnego do zobaczenia i przeżycia. Jest ich kilka, jednakże najpierw warto dowiedzieć się czegoś zarówno o Hanzie jak i pochodzeniu nazwy czy przynależności miast hanzeatyckich do tej konkretnej grupy.

Historia Hanzy niemieckiej

Co to miasto hanzeatyckie? To miasta należące niegdyś do związku kupców lub miast handlowych Europy. Mowa w tym miejscu o Europie czasów średniowiecza. Miasta związku popierały się na polu gospodarczym, jednocześnie utrudniając pracę kupcom z miast spoza unii. Ponadto miasta te, jako że zrzeszały się wewnątrz pewnego rodzaju organizacji, stanowiły siłę polityczną a w razie potrzeby nawet wojskową.

Co kryje się za pojęciem Hanza?

Hanza – inaczej Liga Hanzeatycka lub Związek Hanzeatycki (Hanse oznacza po niemiecku nic innego jak gromada) to wspomniany związek kupców w średniowieczu. Hanzy powstawały od XII wieku w państwach Niderlandów. Następna hanza z miast flandryjskich umożliwiała bezproblemowy handel wełną z Anglią. Najbardziej znanymi miastami hanzeatyckimi były niemeicka Lubeka, Kolonia, ponadto Brunszwik, Brugia, Ryga a także Gdańsk.

Do Hanzy niemieckiej, którą nazywać można po prostu Hanzą, należały wszystkie miasta nadbrzeżne Morza Bałtyckiego i Północnego. Stanowiła ona dużą siłę i najprężniej rozwijała się między XIV a XV wiekiem. W 1241 zawarto traktat Lubeki z Soest. Następnie dołączył Rostock, Brema, Hamburg, Wismar i inne. Hanza posiadała monopol na tamtym terenie. Dzięki temu osiągała ona bardzo duże zyski a miasta kwitły.

Starcia Hanzy z innymi mocarstwami

Pod koniec XIII wieku norweski król Eryk II zwany wrogiem księży chciał ograniczyć wpływy Hanzy, skończyło się to jednak jego przegraną z kretesem, w związku z czym wypłacił srogie odszkodowanie, przyznał przywilej wyłączności a także przyzwolił na wyjęcie spod norweskiego prawa. Hanza wygrała również wojnę toczoną z końcem XIV wieku przeciw Danii. Na rzecz Hanzy król duński zrzekł się 15% zysków z duńskiego handlu.

Hanza ustanawiała prawa, cła oraz ogólne reguły handlu. W Londynie miał miejsce kantor hanzeatycki. Do związku należało sto sześćdziesiąt miast, nad którymi pieczę sprawowała Lubeka. Na język urzędowy wybrano odmianę języka dolnosaksońskiego. Od czasu do czasu odbywały się dni Hanzy, podczas których rozprawiano o polityce. W Lubece znajdował się sejm związku.

Potęga Hanzy a jej malejące znaczenie na przestrzeni lat

Do upadku Hanzy przyczyniło się kilka czynników.

• Miasta stały się z czasem bardziej zależne od swoich monarchów, ignorując odgórne postanowienia organizacji.
• Poszczególne strony posiadały rozbieżne interesy, niebędące do pogodzenia.
• Konsumenci przestali zgadzać się ochoczo i bez słowa sprzeciwu na wysokie ceny, jakie narzucała Hanza. Stąd pochodziło jej bogactwo w szczytowym momencie.
• Pojawili się niezależni kupcy holendercy, których konkurencji Hanza nie wytrzymała.
• W XV wieku wybuchła wojna z Holendrami, wspartymi przez Anglików, skutkiem czego wrogie strony konfiskowały sobie latami towary.
• Miasta saskie poczęły odłączać się od Hanzy.
• Z końcem XV wieku Gdańsk wraz z Chełmnem, Toruniem, Elblągiem, Królewcem oraz Braniewem utworzyli osobną, niezależną grupę.
• W roku 1535 flota Hanzy przegrała z królem Szwecji Gustawem I Wazą. Tym samym skończyły się obowiązujące przywileje w Szwecji.
• Hanza straciła swe wpływy w Inflantach, Danii a królowa Elżbieta I z Tudorów wyrzuciła z Anglii kupców hanzeatyckich z wyjątkiem Gdańszczan.
• Wraz z wytyczeniem szlaków morskich pomiędzy Europą a Ameryką Hanza utraciła ostatecznie swą pozycję.

Miasta należące do Hanzy – kiedyś i dziś

Niegdyś do Hanzy zaliczało się wiele miast z wyżej wymienionych obszarów. Podzielono ją na cztery grupy, by usprawnić funkcjonowanie. W skład Hanzy Wendyjskiej wchodziła strefa wendyjska i pomorska. Dalej wyodrębniono Hanzę Saską. Do niej zaliczały się strefa brandenburska i saksońska.

Hanza Westfalska obejmowała strefę westfalską oraz niderlandzką (inaczej reńską). Nazywano ją również nadreńską. Hanza Bałtycka – również prusko-inflancka – składała się ze stref liwońskiej, pruskiej a także szwedzkiej (wschodniobałtyckiej).

Obecnie to głównie Hamburg, Rostock i Lubeka wyróżniają się na tle pozostałych miast dawnej Hanzy. Hamburg należy do Ligi Hanzeatyckiej, która nigdy nie została zlikwidowana, od 1321 roku. Wraz z początkiem maja do dziś świętuje się urodziny portu w Hamburgu.

Lubeka, Brema, Rostock, Lüneburg

Pokrótce warto w tym miejscu przybliżyć pozostałe istotne miasta dawnej – czy też raczej obecnej – Hanzy. Jednym z nich jest Lubeka, która pełniła centralną rolę za czasów świetności ligi. Jako najsilniejsze pod względem militarnym oraz politycznym a także najbogatsze miasto Hanzy nazywana była Lubeka jej królową.

W 1987 roku wpisano Lubekę na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. W Lubece można ponadto zwiedzić Europejskie Muzeum Hanzy, przedstawiające historię tej światowej potęgi, zrzeszającej niegdyś około dwustu miast.

Towary z Bremy spławiane były rzeką Wezerą poprzez Morze Północne na cały świat. Port w Bremie od zawsze pełnił ważne funkcje, uczynił z miasta liczący się ośrodek handlu i działał prężnie przez wiele stuleci. Ratusz w Bremie a także figurka Rolanda również zostały wpisane na listę UNESCO, co miało miejsce w 2004 roku.

Rostock i pozostałe istotne miasta hanzeatyckie

Nad Morzem Bałtyckim Rostock należał do najważniejszych ośrodków handlu. Rostock znany jest obecnie z festiwalu folklorystycznego o wymownej nazwie Hanse Sail. W porcie znajdują się zabytkowe żaglowce. Stralsund zachwyca średniowieczną starówką i centrum. Znajdziemy tu Muzeum morskie. Charakterystyczna dla Wismaru jest ceglana architektura. W takim stylu wznoszono budynki na północy Niemiec. Do tego celu używano czerwoną cegłę. Starówka w Wismarze jak i ta w Stralsundzie zostały wpisane na listę UNESCO w 2002 roku.

Korbach należał do Ligi Hanzeatyckiej ze względu na strategiczne położenie geograficzne na przecięciu ważnych szlaków handlowych. Poza tym jednak znajduje się w głębi kraju. Kolejnym miastem hanzeatyckim jest Lüneburg, leżący nad Ilmenau. Ilmenau wpada do Łaby, która później łączy się z Morzem Północnym. Lüneburg natomiast uchodził w średniowieczu za największego dostawcę soli.

Hamburg – co warto zobaczyć?

Hamburg oferuje niezliczone atrakcje turystyczne. Do najchętniej odwiedzanych miejsc należy bez wątpienia zabytkowa starówka. Starówkę jednakże oferuje turystom każde większe miasto, tymczasem w Hamburgu zwiedzić można jeszcze port, po którym to spacer nie tylko gwarantuje powiew świeżej bryzy, solidną dawkę witaminy D oraz odprężenie i relaks w pojedynkę, z partnerem czy całą rodziną, lecz także jest ważnym historycznie miejscem i przenosi w czasie do dawnego hanzeatyckiego Hamburga.

Hamburg jest drugim co do wielkości miastem Niemiec. Nazywany jest on również miastem spichlerzy. Die Speicherstadt, będące dzielnicą spichlerzy, położone jest nieopodal portu. W bezpośrednim sąsiedztwie portu znajduje się wpisany na listę UNESCO kompleks magazynów. Ów największy na świecie kompleks magazynów wzniesiony został w stylu wilhelmińskiego gotyku, w cegle. Poza cegłą znakiem charakterystycznym tego stylu są zarówno wieżyczki jak i różne ornamenty i wnęki.

Fundament wykonany jest z drewnianych pali. W magazynach przechowywano herbatę i kawę, różne przyprawy a także piwo i, np. dywany. Teraz mają w nich siedzibę muzea i biura.

Hamburg – miasto miniatur i figur woskowych

W Hamburgu zachwyca przede wszystkim miasto miniatur, które znane jest na cały kraj i nie tylko. Wprawdzie znajdziemy również w innych miejscach miasta miniatur z dużymi makietami, na których znajdują się wiernie odwzorowane domy, jednak to tu jest wykonane bardzo drobiazgowo, dokładnie i z najwyższą dbałością o szczegóły. Miniatur Wunderland jest najpopularniejszą atrakcją Hamburga.

Oferuje ono świetną zabawę dla dużych i małych. Miasteczko modernizowane jest każdego roku, co więcej pochwalić może się najdłuższym modelem kolejki na świecie. W Miniatur Wunderland zadbano również o zmiany światła za dnia i w nocy, które następują co kwadrans.

W gabinecie figur woskowych Panoptikum wiernie odwzorowano, m.in. Michaela Jacksona czy brytyjską rodzinę królewską. Panoptikum to najstarsze muzeum figur woskowych w Niemczech. Istnieje od ponad stu trzydziestu lat i dysponuje przeszło stu dwudziestoma postaciami, wśród których znajdują się wokaliści, aktorzy czy osobistości ze świata polityki.

Oraz trochę kultury

Jako że Hamburg jest miastem portowym z wielowiekową tradycją oraz wciąż obecnym wspomnieniem Hanzy, tak też zbudowano Filharmonię nad Łabą. Owa filharmonia jest nowym i zachwycającym budynkiem. Może nie tyle cud architektury co po prostu zapierająca dech w piersiach, niepowtarzalna konstrukcja. Stanowiąca połączenie tradycji z moderną wznosi się filharmonia w porcie, pośrodku wody.

Filharmonia nad Łabą usytuowana jest dosłownie na wąskim pasie betonu wcinającym się w morze. Bezpośrednio nad starym budynkiem wzniesiono nowoczesną budowlę, wykonaną w całości ze szkła, imponująco naśladującą falę tudzież żagiel. Z ósmego piętra budynku filharmonii rozciąga się widok na całe miasto. Wjazd na taras widokowy jest bezpłatny. Koszt budowy wyniósł ponad osiemset milionów euro. Wewnątrz znajdują się trzy sale koncertowe jak i szkoła muzyczna a nawet spa i hotel.

Park Planten un Blomen zielonymi płucami Hamburga

Mimo że obecnie większość wielkich miast wygląda smutno i przypomina jedną wielką fabrykę rozłożoną na wiele budynków i pozbawioną drzew oraz innej zieleni, to jednak Hamburg taki nie jest. Współcześnie buduje się wiele, wszechobecny beton odpowiada za szarość krajobrazu, brakuje tlenu, ludzie pracują jak maszyny w korporacjach, wracając później do wielkich blokowisk niczym do sypialni. Hamburg wyróżnia się na ich tle.

Warto przyjechać tu na zwiedzanie a także odpoczynek na łonie natury. Liczący niemal dwa miliony mieszkańców Hamburg oferuje piękne parki i całą masę świeżego powietrza niczym wioska z dala od cywilizacji. Najchętniej odwiedzany park Planten un Blomen, czyli jakby Pflanzen und Blumen znajduje się w ścisłym centrum.

Liczy on czterdzieści siedem hektarów, wśród których napotkamy stawy czy, m.in. jeden z największych ogrodów japońskich w Europie. Park jest bardzo zadbany i cieszy oko. Dysponuje ogromnym placem zabaw, zaś w zimie można pojeździć na wielkim lodowisku na świeżym powietrzu. Fontanny zostają podświetlone wieczorem, ponadto dobywa się z nich muzyka klasyczna.

Jeziora i atrakcje miejskie Hamburga

Jeziora Aussenalster oraz Binnenalster znajdują się na rzece Alster. Są to sztucznie utworzone jeziora w centrum miasta, gwarantujące spokój i świeżość. Tutaj żyje również wiele ryb, ptaków i innych stworzeń. Po jeziorach można przepłynąć się zabytkowym statkiem parowym. Natomiast Alsterwasser to słynny napój z regionu na bazie piwa i lemoniady.

Przepięknym miejscem na spacer jest Treppenviertel – w dosłownym tłumaczeniu dzielnica schodów. Jest to dawna wioska rybacka w dzielnicy Blankenese. Obecnie jest to raczej dzielnica bogaczy, w której znajdziemy zarówno stare, zadbane i odrestaurowane budynki jak i bardziej współczesne wille, obsadzone gęsto kwiatami i krzewami. Treppenviertel to kręte uliczki, liczne zaułki oraz przede wszystkim strome zbocza i nachylenia terenu.

Targ rybny w Hamburgu

Targ rybny znajduje się bezpośrednio nad Łabą. Można tu zjeść a także kupić ryby jak i owoce, odzież, kwiaty. Targ odbywa sie od 1703 roku. W sąsiedztwie wznosi się hala aukcyjna. Kolejną i wcale nie ostatnią atrakcją Hamburga jest tunel pod dnem rzeki Łaby, znajdujący się dwadzieścia cztery metry poniżej poziomu wody. Liczy on 426 m i został zbudowany w 1907 roku. Tunel jest szeroki na jeden samochód.

Kilka słów o Bremie

Brema znajduje się kilkadziesiąt kilometrów od Morza Północnego. Brema jest miastem państwem – znaczy to, iż jest stolicą landu i samym landem. Bremę założono już w VII wieku. Niegdyś nawracano w niej na wiarę chrześcijańską. W XIV wieku dołączyła do Hanzy. W XVI wieku Bremie nadano status wolnego miasta.

Część portowa w Bremie nosi nazwę Bremerhaven. W historii importowano tu bawełnę czy tytoń, eksportowano natomiast głównie drewno. Brema położona jest nad rzeka Wezerą. Zamieszkiwana przez ok 560 tysięcy ludzi dysponuje licznymi zabytkami. Będąc w Bremie natrafimy na słynny wiatrak, których jest tutaj pięć. Bremeńska ulica Sögestraße jest główną ulicą handlową miasta. Co więcej oferuje Brema?

Pomniki i muzea Bremy – coś dla małych i dużych

Spacerując ulicami Bremy natrafimy na niegdyś gotycki ratusz, przebudowany w stylu renesansu wezerskiego. Zdobią go bogate gzymse, wykusze, podcienie oraz misterne wzory. Nieopodal znajduje się kościół najświętszej Marii panny. Jedna z jego wież wykonana została w stylu gotyckim, druga zaś w romańskim. Wieżę katedry św. Piotra przysposobiono jako punkt widokowy. Co znamienne – kościoły pod wezwaniem św. Piotra dysponują wieżami widokowymi.

Pomnik Rolanda, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO spogląda kontrowersyjnie na katedrę. Zwiedziwszy starówkę, warto skierować swoje kroki na wąziutką ulicę Bednarzy. Style zabudowań to art deco i realizm magiczny. U wlotu ulicy znajduje się pozłacany relief św. Michała Archanioła. W średniowieczu ulica ta łączyła rynek z rzeką. Schnoor jest natomiast najstarszą dzielnicą miasta, niegdyś rybacką.

Muzykanci z Bremy

Muzykanci z Bremy to pomnik osła, na którego plecach stoi piec, na nim usadowił się kot, na którego grzbiecie przysiadł łapkami kogut. Z muzykantami związana jest historia na podstawie bajki braci Grimm. Do wartych odwiedzenia miejsc należą definitywnie muzea Bremy. Obok muzeum piwa godne polecenia jest Muzeum Universum. Muzeum to przełamuje historyczny charakter miasta. Niezwykła, imponująca architektura Muzeum Universum opiera się na konstrukcji ze stali nierdzewnej.

Lubeka i Rostock na weekend

Lubeka położona jest na południowy-zachód od Rostocku, natomiast mniej więcej w połowie drogi znajduje się Wismar. Wszystkie te hanzeatyckie miast położone są nad wodą. Do Lubeki można wybrać się na weekend lub połączyć zwiedzanie jej z pobytem w Rostocku. Długi weekend powinien wystarczyć na zobaczenie najważniejszych atrakcji, wyrobienie sobie zdania na temat Lubeki, poznanie i poczucie jej vibe.

Lubeka w pigułce obejmuje przede wszystkim spacer po starówce. Zbudowana jak inne tego typu miasta w Niemczech, składa się przede wszystkim z budynków z cegły. Stare miasto położone jest malowniczo na wyspie a otacza je rzeka Trave. Do starówki prowadzi Brama Holsztyńska. Niezwykle znana, zabytkowa brama obecna jest wszędzie jako symbol. Wewnątrz urządzono, oczywiście, muzeum miasta.

Niegdyś Brama Holsztyńska służyła jako element murów obronnych. Jako że Lubeka była miastem soli i największym jej eksporterem, głównie do Skandynawii, umiejscowiono w niej, zdobiące miasto do dziś spichlerze. Na starym rynku wznosi się Ratusz, którego najstarsze fragmenty pochodzą z XIII wieku, natomiast z czasem dobudowywano części w innych stylach, charakterystycznych dla danego okresu. Nieopodal wznosi się kościół mariacki z najwyższym na świecie sklepieniem ceglanym.

Muzeum Hanzy w Lubece i siedem wież

Po pierwsze, co już nadmieniono, Lubeka składa się z ciekawych architektonicznie budowli i tak, np. wznoszą się tu gotyckie i renesansowe budynki. Europejskie Muzeum Hanzy zawiera informacje o pięciuset latach potęgi ligi europejskich miast handlowych, czyli niegdyś prężnie działającej niemieckiej Hanzie. Znajdziemy tutaj fakty z życia oraz historie ciekawych wypraw.

W porcie muzealnym podziwiać można zabytkowe statki, natomiast jeśli chcemy obejrzeć Lubekę z perspektywy wody, warto wybrać się w rejs. Nazwa miasto siedmiu wież daje się bardzo łatwo i prozaicznie wytłumaczyć. W Lubece znajduje się siedem wież, do których należą wieże wspomnianego kościoła mariackiego, kościoła św. Piotra, św. Katarzyny, katedry lubeckiej. Wspinając się (lub wjeżdżając na wieżę u św. Piotra) na jedną z nich, będziemy móc podziwiać panoramę całego miasta.

Co charakterystycznego znajduje się w Rostocku?

Rostock jest zamieszkiwany przez ponad dwieście tysięcy ludzi i jest największym miastem Meklemburgii-Pomorza Przedniego. Przemysł stoczniowy absolutnie nie przestał funkcjonować po zakończonym okresie świetności Hanzy. Nazwa miasta pochodzi od miejsca w delcie rzeki i ma słowiańskie korzenie. O Rostocku warto wiedzieć kilka rzeczy. Mianowicie należał on niegdyś do Słowian właśnie. Został spalony i odbudowany jako faktoria niemieckich kupców.

Stare, Średnie i Nowe miasto, późniejsze dzielnice, były z początku luźnymi osadami. Na początku XIII wieku nadano Rostocku prawa miejskie zaś niewiele później utworzył z Lubeką Hanzę. Dzięki pieniądzom z handlu utworzono tu, m.in. jeden z pierwszych uniwersytetów w północnych Niemczech w 1419 roku. Po pewnych problemach w XVI wieku, gdy Rostock cierpiał zastój gospodarczy, miasto odzyskało swą wysoką pozycję.

Tu rozwijał się także przemysł samolotowy. Podczas wojny Rostock padł celem angielskich bombowców, głównie ze względu na swój przemysłowy charakter. Historycznie ważnym faktem jest zjednoczenie Niemiec, po którym to do kraju zjechało wielu obcokrajowców – głównie pracowników fizycznych do stoczni. Rok 1992 nacechowany jest brutalnością i niesmacznym wspomnieniem, gdy naziści zaatakowali dzielnicę migrantów.

Rostock na weekend – co warto zobaczyć?

U ujścia rzeki Warnow usytuowana jest zabytkowa starówka.

• Będąc w Rostocku zobaczymy jedne z najlepiej zachowanych średniowiecznych murów obronnych i baszt. Znajdowały się tu bramy ziemne i plażowe. Do dziś zachowały się cztery bramy i kilometr muru. Odbudowano także jedną z wież.
• Brama Kröpeliner Tor służy za punkt widokowy.
• Rostock jest miastem uniwersyteckim. Uniwersytet działa od 1419 roku, zabudowania powstały ponad czterysta lat później. Na placu uniwersyteckim znajduje się park i fontanna, zaś budynek uniwersytetu, będący monumentalna budowlą, wzniesiony został w stylu neorenesansu.
• Do najbardziej znanych kościołów należy, m.in. kościół św. Piotra z wieżą widokową. Usytuowany na dawnym rynku starego miasta gotycki kościół opatrzony został drewnianą wieżą. Wieża ta pełniła kiedyś funkcję latarni morskiej, jeno bez lampy. Wewnątrz znajduje się obraz Łukasza Cranacha. Wisi tu również makieta łodzi.
• Pozostałe znaczące kościoły to Marienkirche oraz klasztor św. krzyża. Powstanie kościoła mariackiego datuje się na początek XIII wieku. Później go przebudowywano. Kościół dysponuje średniowieczną chrzcielnicą oraz działającym zegarem astronomicznym.
• W klasztorze świętego krzyża działa Muzeum Historii Kultury. Sam klasztor owiany jest ciekawą historią, jako że za czasów Lutra pozwolono tu żyć zakonnicom a zlikwidowano go dopiero w XX wieku.

Niemieckie miasta hanzeatyckie do dziś mają się dobrze. Wprawdzie okres ich świetności przeminął, jednakże Lubeka, Rostock, Lüneburg, Wismar czy Brema działają prężnie, na trochę innej zasadzie. Obecnie mniej skupione są na handlu morskim a nieco bardziej na turystyce, kulturze oraz życiu uniwersyteckim.